Ανώνυμα ή επώνυμα;

Καλή χρονιά σε όλους!

Θέλω να γιορτάσουμε τα δεύτερα γενέθλια μου ως blogger συζητώντας ένα θέμα που ανήκει στο χώρο της τεχνολογίας (αφορά το Internet) αλλά και της πολιτικής και της ηθικής.

Η δυνατότητα ανωνυμίας είναι η ευλογία αλλά και η πληγή του Διαδικτύου. Στηρίζει την ελευθερία της έκφρασης - αλλά και τις μεγαλύτερες καταχρήσεις της. Τα blog μου έχουν ζήσει και τις δύο όψεις του νομίσματος.

Άραγε τα ωφέλη της ανωνυμίας είναι περισσότερα από τις βλάβες που επιφέρει; Κι αν όχι, και έπρεπε να επιλέξουμε, τι θα διαλέγαμε;



Όταν το 1993 δημοσιεύθηκε στον New Yorker η διάσημη σήμερα γελοιογραφία του Peter Steiner με την λεζάντα «Στο Ιντερνέτ κανείς δεν ξέρει αν είσαι σκύλος», δεν έκανε μεγάλη εντύπωση. Ήταν ακόμα η αρχή του Διαδικτύου και πολλοί δεν ήξεραν καν σε τι αναφέρονταν.

Όμως με τον καιρό έγινε σλόγκαν, θεατρικό έργο (Nobody Knows I'm a Dog, του Alan David Perkins) αντικείμενο κοινωνιολογικών ερευνών (Morahan-Martin and Schumacher, 2000) για την ανώνυμη διαδικτυακή παρουσία δειλών, ντροπαλών, φοβικών ή και ανώμαλων ανθρώπων, όπως επίσης για το φαινόμενο της «διαδικτυακής παρενδυσίας» (το να παρουσιάζεσαι ως άτομο άλλου φύλου, ηλικίας, ή ιδιότητας) από τον David Trend. Επίσης φιλοξενήθηκε στο βιβλίο του Bill Gates: «The Road Ahead”.

Με μία φράση περιέγραψε τον συμβολισμό αυτής της γελοιογραφίας ο πιονιέρος του Διαδικτύου (usenet) John Gilmore: «σημαίνει ότι ο Κυβερνοχώρος θα είναι απελευθερωτικός, διότι γένος, ράτσα, ηλικία, εμφάνιση ακόμα και ‘σκυλότης’ (dogness), εκεί απουσιάζουν».

Αυτή βέβαια είναι η μία πλευρά της ανωνυμίας στο Διαδίκτυο. Δρα απελευθερωτικά, προστατεύει την ιδιωτικότητα, καθιστά εφικτή την προσωπική εξομολόγηση, ή την διοχέτευση πολύτιμων πληροφοριών, που τα ΜΜΕ δεν τολμούν να δημοσιεύσουν. Συχνά οι πληροφορίες αυτές αποτελούν την μοναδική πηγή ειδήσεων από χώρες με απολυταρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα.

Η ανωνυμία, μαζί με την ευκολία της δημοσίευσης (ακόμα και ένας σκύλος μπορεί να στήσει ένα blog) έχει επιφέρει την μεγαλύτερη αλλαγή στον χώρο της δημοσιότητας μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας. Ο κάθε πολίτης, με μία δαπάνη λίγων ευρώ το μήνα, μπορεί να γίνει «εκδότης του εαυτού του» και να έχει πρόσβαση σε χιλιάδες ή και εκατομμύρια αναγνώστες. Επίσης μπορεί να συμμετέχει σε ομάδες συζητήσεων (fora και chat), σε τόπους συνάντησης, ή σε χώρους παράλληλης ζωής (όπως το Second Life) χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά του.

Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι η αρνητική: Η ανωνυμία ευκολύνει την ανεύθυνη φημολογία, τη συκοφαντία, το διαδικτυακό κουτσομπολιό, τις απειλές και τις ύβρεις. Για να μην μιλήσουμε για το Διαδικτυακό έγκλημα – που κι αυτό βασίζεται στην ανωνυμία. Αν και συχνά διογκώνεται από τα ΜΜΕ (όπως κάθε τι καινούργιο) είναι σήμερα μία πραγματικότητα: από τον χάκερ (ή μάλλον cracker όπως θα έπρεπε να αποκαλούνται οι κακοί hackers) που σπάει τους απόρρητους κωδικούς του Πενταγώνου ως τον ληστή που ανοίγει τραπεζικούς λογαριασμούς ή κλέβει πιστωτικές κάρτες. Για να μην αναφέρουμε άλλες παραβατικές συμπεριφορές που ενισχύονται από την ανωνυμία, όπως του παιδόφιλου, του νεοναζί ή του τρομοκράτη.

Το θέμα έχει, πέρα από τις νομικές, και οικονομικές διαστάσεις. Το 2007 για πρώτη φορά στην Μεγάλη Βρετανία ο διαδικτυακός εμπορικός τζίρος ξεπέρασε τον πραγματικό. Σύντομα θα αποτελεί παντού την κύρια οικονομική δραστηριότητα (όπως ήδη συμβαίνει στον χρηματοπιστωτικό τομέα). Η διασφάλιση της θετικής ανωνυμίας και η προστασία από την αρνητική, γίνονται θέματα πρώτης προτεραιότητας. Θέλουμε να προστατέψουμε έναν επενδυτή, καταθέτη ή αγοραστή να παραμείνει ανώνυμος για τους τρίτους – αλλά να απαγορέψουμε στον χάκερ ή τον ληστή κωδικών να κυκλοφορεί ανώνυμος και ανεξέλεγκτος στο Διαδίκτυο. Δύο μάλλον αντιφατικοί στόχοι!

Φυσικά και στο Δίκτυο η ανωνυμία δεν είναι απόλυτη - υπάρχουν τρόποι και μέσα να καταλυθεί. Αλλά το θέμα μου δεν είναι αυτό.

To Internet είναι ο μόνος χώρος επικοινωνίας όπου κυκλοφορούν περισσότεροι ανώνυμοι παρά επώνυμοι. Είναι σωστό αυτό; πρέπει να υπάρχει και να προστατεύεται η ανωνυμία – ή έτσι κάνουμε περισσότερο κακό παρά καλό;

Ο λόγος σε σας!

____________________________________

Y. Γ. Mη ξεχνάτε πως και στην Ελλάδα η ανωνυμία πάει στα δικαστήρια:
H υπόθεση Τσιπρόπουλου και blogme
(http://www.blogme.gr/wordpress/home.htm) δεν έληξε. Θα δικαστεί στις 18 Φεβρουαρίου 2009.