Οικολογία εναντίον Τεχνολογίας;

Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Ζενίθ», ενός εντύπου που προωθεί την «εναλλακτική σκέψη», υπάρχουν δύο στήλες που βάζουν απέναντι τα «ιδανικά του σημερινού κόσμου» και τα «ιδανικά του Ζενίθ». Στο αρνητικό ιδανικό «τεχνολογία», το Ζενίθ αντιπαραθέτει την «οικολογία».

Και βέβαια σε κάποια φάση η τεχνολογία έβλαψε το περιβάλλον. Ωστόσο για τον προηγμένο κόσμο η φάση αυτή, της άγριας και ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, έχει περάσει (συνεχίζεται δυστυχώς στον αναπτυσσόμενο κόσμο) . Η εποχή όπου λόγω της ομίχλης (smog) της αποκαλούμενης και μπιζελόσουπας (pea-soup) δεν μπορούσες να αναπνεύσεις στο Λονδίνο και το νερό του Τάμεση ήταν δηλητήριο, είναι πενήντα χρόνια πίσω.

Αντίθετα η μόνη ελπίδα της οικολογίας σήμερα είναι η τεχνολογία. Η τεχνολογία καθάρισε την ατμόσφαιρα του Λονδίνου και τον Τάμεση. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά είναι κατεξοχήν τεχνολογία. Η καθαρή ενέργεια απαιτεί περισσότερες και καλύτερες τεχνικές από το να καις ξύλα ή κάρβουνα – κάτι που επί χιλιετίες έκανε η ανθρωπότητα.

Κυρίως όμως θα πρέπει να αποφύγουμε αυτό που ο Bjorn Lomborg ονομάζει «the Litany» και ο Πάσχος Μανδραβέλης: «ο διαρκής θρήνος για την ανθρωπότητα». Βέβαια η καταστροφολογία πουλάει (ακόμα και ερευνητικές επιδοτήσεις και ακαδημαϊκές χορηγίες παίρνει περισσότερες) αλλά οι αντικειμενικοί δείκτες δείχνουν ότι, από κάθε άποψη, η ανθρωπότητα βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από ότι σε οποιαδήποτε φάση της ιστορίας της. Με την εξαίρεση – σπεύδω να πω – του δείκτη θερμοκρασίας του πλανήτη, θέμα σύνθετο για το οποίο μιλήσαμε σε άλλο post.

Πέρα από κάθε μεταφυσική υποστασιοποίηση, η ψύχραιμη σκέψη θέλει την διατήρηση της Φύσης όχι επειδή είναι ιερή, όχι επειδή είναι ωραία, αλλά επειδή μας είναι απαραίτητη. Αν κάψουμε όλα τα δέντρα δεν θα έχουμε ξυλεία, σκιά και οξυγόνο – αν μολύνουμε όλα τα ποτάμια δεν θα έχουμε καθαρό πόσιμο νερό. Είναι θέμα κοινής λογικής και όχι ειδικά «οικολογικής συνείδησης».

Μπορεί αυτή η τοποθέτηση να ενοχλήσει – αλλά πρέπει να πω ότι έχω κουραστεί από τις εκδηλώσεις μερικών «οικοχόνδριων», όπως ονομάζω εγώ τους φανατικούς οικολόγους, οι οποίοι απαιτούν ούτε λίγο ούτε πολύ να ακολουθήσουμε την επιταγή του Rousseau και να επιστρέψουμε στην πρωτόγονη φύση και ζωή.

Όταν η μισή ανθρωπότητα υποφέρει ακόμα από την πείνα, τις καιρικές συνθήκες, τις αρρώστιες – η άρνηση της τεχνολογίας, που μπορεί να αντιμετωπίσει αυτά τα δεινά είναι ύβρις. Η τεχνολογία είναι η Δαρβινική μετάλλαξη του ανθρώπου που του επέτρεψε να επιβιώσει σαν είδος. Η λύση δεν είναι λιγότερη τεχνολογία και ανάπτυξη – αλλά περισσότερη και κυρίως καλύτερη. Ο τρώσας και ιάσεται. Οι ζημιές που επέφερε η τεχνολογία στο περιβάλλον, μόνον από αυτή την ίδια μπορούν να θεραπευθούν.

Και πράγματι ήδη η «πράσινη» τεχνολογία, η τεχνολογία της απορρύπανσης και της καθαρής λειτουργίας, είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος κλάδος στον χώρο της οικονομίας.

Και η βιοτεχνολογία που δημιουργεί νέες ποικιλίες γενετικά τροποποιημένων αγροτικών προϊόντων είναι η μόνη που μπορεί να εξασφαλίσει την εξάλειψη της πείνας από τον τρίτο κόσμο. Η μεγαλύτερη απόδειξη οικοχονδρίας και οικο-υστερίας είναι η αντίσταση στα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα (τα κοινώς αποκαλούμενα μεταλλαγμένα). Δεν έχουμε ούτε μία απόδειξη ότι βλάπτουν. Από τις 81 έρευνες που έγιναν με παραγγελία της Ε. Ε. δεν προέκυψε ούτε μία αρνητική ένδειξη. Σήμερα ήδη καλλιεργούνται σε 22 χώρες, σε 100 εκ. στρέμματα από 10 εκ. ανθρώπους, το 90% των οποίων είναι φτωχοί καλλιεργητές σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η αντίσταση στα μεταλλαγμένα (από καλοθρεμμένους Ευρωπαίους για φονταμενταλιστικούς λόγους) είναι ύβρις προς την πείνα των φτωχών.

Δυστυχώς η Οικολογία έχει γίνει μία νέα ιδεολογία - για να μην πω θρησκεία - που κουβαλάει αρχέγονες ιδέες για την ιερότητα της Φύσης. (Μα αν ήταν η φύση ιερή, δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε γεωργία, ούτε μπολιάσματα δέντρων ή εκτροφή ζώων). Δογματικά προβάλλεται το "φυσικό" ως καλό, ο πρωτόγονος άνθρωπος (ο noble sauvage του Rouseau - ευγενής άγριος) ως πρότυπο και η "επιστροφή στην φύση" ως πανάκεια.

Όμως αυτά είναι όλα ουτοπίες. Χρειάζεται ψύχραιμη σκέψη και καλή τεχνολογία για να γίνει το μέλλον καλύτερο.